Ekonomik dalgalanmalar veya beklenmedik gelişmeler, hem şirketleri hem de bireyleri mali açıdan zorlayabilir. Borçların ödenemez hale gelmesi durumunda Türk Hukuk Sistemi, borçlulara ve alacaklılara belirli yollar sunar. Bu yolların en bilinenleri konkordato ve iflastır. Peki, konkordato nedir nasıl başvurulur? Şahıs iflası başvurusu mümkün müdür ve hangi şartlara tabidir? Bu yazıda, ekonomik darboğazdaki şirketler ve şahıslar için önemli borçtan kurtulma yolları olan konkordato ve iflas süreçlerini, aralarındaki farkları ve eski bir kavram olan iflas ertelemenin güncel durumunu detaylıca inceleyeceğiz.
Konkordato Nedir ve Temel Amacı Nedir?
Konkordato, en basit tanımıyla, mali durumu bozulmuş dürüst borçluların, alacaklılarıyla mahkeme denetiminde vardıkları bir anlaşma ve yeniden yapılandırma sürecidir. Temel amacı, borçlarını vadesi geldiği halde ödeyemeyen veya ödeyememe tehlikesi altında bulunan borçluyu korumak ve mali durumunu düzeltme imkanı tanımaktır.
Bu süreç, borçların belirli bir tenzilatla (indirimle) veya vadeye yayılarak ödenmesini içeren bir planın alacaklıların çoğunluğu tarafından kabul edilmesi ve mahkemece onaylanmasıyla işler.
Konkordato Türleri Nelerdir?
İcra ve İflas Kanunu’nda düzenlenen başlıca konkordato türleri şunlardır:
- Adi (Normal) Konkordato: Borçların, alacaklıların kabul edeceği bir oranda indirilmesi (tenzilat konkordatosu) veya ödeme için yeni vadeler belirlenmesi (vade konkordatosu) ya da her ikisinin birleşimi (karma konkordato) şeklinde olabilir. En yaygın tür budur.
- Malvarlığının Terki Suretiyle Konkordato: Borçlunun malvarlığı üzerindeki tasarruf yetkisini alacaklılara devretmesi veya malların üçüncü bir kişiye devredilerek gelirinin alacaklılara ödenmesi esasına dayanır.
Konkordatonun Temel Hedefi: Şirketi/Kişiyi Kurtarmak
Konkordatonun ruhunda, borçlunun ekonomik varlığını sürdürmesini sağlamak yatar. İflasın aksine, amaç tasfiye değil, iyileşmedir. Borçluya nefes aldırarak ve borçları yönetilebilir hale getirerek ticari faaliyetlerine devam etmesi veya bireysel mali durumunu düzeltmesi hedeflenir. Bu, hem borçlu hem de genel ekonomi için genellikle iflastan daha olumlu bir sonuçtur.
Konkordato Başvurusu Nasıl Yapılır? (Konkordato Nedir Nasıl Başvurulur)
Peki, konkordato nedir nasıl başvurulur? Bu süreç belirli adımları ve şartları içerir.
Kimler Konkordato Talep Edebilir?
- Borçlarını vadesinde ödeyemeyen veya ödeyememe riski taşıyan herhangi bir borçlu (şirket, kooperatif, şahıs) konkordato talebinde bulunabilir.
- Ayrıca, borçlu hakkında iflas talebinde bulunma yetkisine sahip olan alacaklılar da gerekçeli bir dilekçe ile borçlu hakkında konkordato işlemlerinin başlatılmasını isteyebilir.
Başvuru Süreci Adım Adım
Konkordato süreci genel hatlarıyla şu adımları takip eder:
- Başvuru ve Gerekli Belgeler: Borçlu, Asliye Ticaret Mahkemesi’ne detaylı bir dilekçe ve konkordato ön projesi ile başvurur. Bu başvuruya mali tablolar, borç/alacaklı listesi gibi birçok belge eklenir.
- Geçici Mühlet Kararı: Mahkeme, belgeleri inceleyerek borçlunun durumunu değerlendirir. Koşullar uygunsa, 3 aylık geçici mühlet kararı verir. Bu süre, en fazla 2 ay daha uzatılabilir.
- Konkordato Komiseri Atanması: Mahkeme, süreci denetlemek ve yönetmek üzere bir veya birden fazla konkordato komiseri atar.
- Kesin Mühlet: Geçici mühlet içinde durumun olumlu ilerlediği kanaatine varılırsa, mahkeme genellikle 1 yıllık kesin mühlet verir. Bu süre, zorunlu hallerde 6 ay daha uzatılabilir.
- Alacaklılar Toplantısı ve Projenin Oylanması: Komiser denetiminde hazırlanan konkordato projesi alacaklılara sunulur. Alacaklılar toplantısında proje oylanır. Kabul için belirli çoğunluklar aranır (kayıtlı alacaklıların ve alacak tutarının yarısını aşması gibi).
- Mahkemenin Tasdiki: Proje alacaklılar tarafından kabul edilirse, mahkeme son bir değerlendirme yaparak konkordato projesini tasdik eder veya reddeder. Tasdik kararı ile konkordato bağlayıcı hale gelir.
Konkordato Sürecinde Borçlunun ve Alacaklıların Durumu
- Borçlu: Mühlet boyunca aleyhine yeni icra takibi yapılamaz, başlamış takipler durur. İhtiyati haciz kararları uygulanmaz. Ancak, borçlu komiser denetiminde işlerine devam eder.
- Alacaklılar: Alacaklarını konkordato projesi çerçevesinde tahsil etme imkanı bulurlar. Mühlet süresince takip yapamazlar, ancak alacaklarını komisere bildirirler.
Bu süreçler hakkında daha fazla bilgi için İcra ve İflas Hukuku kategorimizi inceleyebilirsiniz.
İflas Nedir ve Konkordatodan Farkları Nelerdir?
İflas, borçlarını ödeyemeyen ve konkordato gibi yollarla da durumu düzelmeyen, özellikle tacir statüsündeki borçluların tüm malvarlığının (iflas masası) kanun hükümlerine göre tasfiye edilerek elde edilen gelirin alacaklılara sıra cetveliuyarınca dağıtılması sürecidir.
İflasın Temel Sonucu: Tasfiye
Konkordatonun aksine iflasın temel amacı borçluyu kurtarmak değil, mevcut varlıkları paraya çevirerek alacaklıların alacaklarını (mümkün olan ölçüde) karşılamaktır. İflas, genellikle şirketin ticari faaliyetlerinin sona ermesi ve tüzel kişiliğinin ortadan kalkmasıyla sonuçlanır.
Kimler İçin İflas Söz Konusu Olur?
- Tacirler: Türk Ticaret Kanunu’na göre tacir sayılan gerçek ve tüzel kişiler iflasa tabidir.
- Tacir Olmadığı Halde Tacir Gibi Sorumlu Olanlar: Donatma iştiraki gibi özel durumlar.
- Özel Kanun Hükümleri: Bankalar gibi özel kanunlarında iflasa tabi olduğu belirtilen kuruluşlar.
Peki ya Şahıs İflası Başvurusu?
Türkiye’de, ABD veya bazı Avrupa ülkelerindeki gibi doğrudan tüketici/birey iflası (şahıs iflası başvurusu)mekanizması, tacir olmayan bireyler için yaygın ve doğrudan işleyen bir sistem değildir. Tacir olmayan gerçek kişilerin borçları genellikle İcra ve İflas Kanunu kapsamındaki bireysel icra takibi yollarıyla (maaş haczi, mal haczi vb.) tahsil edilmeye çalışılır. Ancak, tacir sayılan veya tacir gibi sorumlu olan gerçek kişiler iflasa tabidir. Ayrıca, tacir olmayan bir birey de konkordato talebinde bulunabilir.
İflas Süreci Genel Hatları
- Talep: Alacaklı veya borçlunun talebi.
- İflas Kararı: Mahkemenin iflasın açılmasına karar vermesi.
- İflas İdaresi/Masası: İflasın açılmasıyla borçlunun malları iflas masasını oluşturur ve yönetimi iflas idaresine geçer.
- Tasfiye: Masadaki mallar satılır.
- Sıra Cetveli: Alacaklılar alacaklarını kaydettirir ve yasal önceliklere göre bir sıra cetveli oluşturulur.
- Dağıtım: Elde edilen para, sıra cetveline göre alacaklılara dağıtılır.
“İflas Erteleme” Kavramı ve Güncel Durum
Geçmişte Türk Hukukunda yer alan iflas erteleme, mali durumu bozulan sermaye şirketleri ve kooperatiflerin iflasını belirli bir süre erteleyerek iyileşmelerine olanak tanıyan bir mekanizmaydı.
Ancak, bu kurum zamanla etkinliğini yitirdiği ve kötüye kullanılabildiği gerekçeleriyle önemli ölçüde değiştirilmiş ve daraltılmıştır. Özellikle 2018 yılında yapılan kapsamlı değişikliklerle konkordato kurumu revize edilerek iflas ertelemenin yerini alacak şekilde güçlendirilmiştir. Günümüzde, borçlarını ödeyemeyen şirketler için başvurulacak ana iyileştirme mekanizması konkordatodur. İflas erteleme artık pratikte eski işlevini görmemektedir.
Borçtan Kurtulma Yolları: Konkordato ve İflasın Rolü
Konkordato ve iflas, yasal borçtan kurtulma yolları arasında önemli bir yer tutar, ancak farklı amaçlara hizmet ederler.
- Konkordato: Borçları yapılandırarak, indirim veya vade sağlayarak borçlunun mali geleceğini kurtarmayıhedefler. Kontrollü bir iyileşme sürecidir.
- İflas: Genellikle son çare olarak görülür. Borçlunun varlıklarının tasfiyesi yoluyla alacaklılara ödeme yapılmasını sağlar ve bu süreç sonunda borçlardan (varlıkların yettiği ölçüde) kurtulmayı getirir, ancak genellikle ticari veya mali faaliyetin sonu anlamına gelir.
Diğer Borç Yönetimi Yöntemleri (Kısaca)
Bu iki ana yol dışında borçlarla başa çıkmak için şunlar da düşünülebilir:
- Borçların tek bir kredi altında birleştirilmesi (Borç yapılandırma/konsolidasyon).
- Alacaklılarla birebir görüşerek anlaşma yolları aramak.
- Standart icra takibi süreçlerinde ödeme taahhütleri vermek.
Süreçlerde Dikkat Edilmesi Gerekenler ve Profesyonel Destek
Hem konkordato hem de iflas süreçleri son derece teknik ve karmaşıktır.
- Zamanlama: Başvuruların doğru zamanda yapılması kritik önem taşır.
- Belgeler: Eksiksiz ve doğru mali bilgi sunmak esastır.
- Hukuki Süreç: Usul kurallarına ve sürelere riayet etmek zorunludur.
Bu nedenle, mali zorluk yaşayan şirket veya şahısların vakit kaybetmeden İcra ve İflas Hukuku alanında uzman bir avukattan profesyonel hukuki destek alması şiddetle tavsiye edilir. Hukuki süreçler ve güncel gelişmeler hakkında daha fazla bilgi için Güncel Hukuki Gelişmeler sayfamızı ve Blog bölümümüzü takip edebilirsiniz.
Sonuç
Konkordato ve iflas, borçlarını ödeyemeyenler için İcra ve İflas Kanunu’nda düzenlenen iki temel hukuki yoldur. Konkordato nedir nasıl başvurulur sorusunun cevabı, borçluyu kurtarmayı hedefleyen yapılandırılmış bir anlaşma sürecini işaret ederken; iflas (özellikle tacirler için) ve şahıs iflası başvurusu (tacir olmayanlar için daha sınırlı) genellikle varlıkların tasfiyesiyle sonuçlanan daha kesin bir çözümdür. Eski iflas erteleme kurumunun yerini büyük ölçüde konkordatonun aldığını unutmamak gerekir. Bu süreçler, önemli borçtan kurtulma yolları olsa da, karmaşıklıkları nedeniyle mutlaka uzman hukuki yardım almayı gerektirir.
Konuyla ilgili temel yasal düzenleme için bkz: T.C. Mevzuat Bilgi Sistemi – İcra ve İflas Kanunu
Yasal Uyarı: Bu blog yazısı genel bilgilendirme amaçlı olup, hukuki tavsiye niteliği taşımaz. Özel durumlarınız için mutlaka bir avukata danışınız.
- Bu içeriği beğendiyseniz, yorum bırakmayı ve paylaşmayı unutmayın!
- E-posta bültenimize kaydolarak benzer içeriklerden haberdar olun.
- Konu ile ilgili sorularınız için bizimle iletişime geçin!
- Bu sitede yayımlanan yazıların tamamı veya bir kısmı, Çakır Lex Hukuk Bürosu’nun yazılı izni olmaksızın kopyalanamaz, çoğaltılamaz, yayımlanamaz veya dağıtılamaz. İzinsiz kullanım halinde ilgili kişi veya kurumlar hakkında tüm yasal haklarımızı kullanacağımızı bildiririz.
İLETİŞİME GEÇİN