Boşanmada Şirket Hisseleri ve Gayrimenkuller Nasıl Paylaşılır? (Mal Rejiminin Tasfiyesi Rehberi)
Boşanma süreci, çiftler için hem duygusal hem de hukuki olarak zorlayıcı bir dönemdir. Bu sürecin en karmaşık aşamalarından biri ise evlilik birliği içinde edinilen malların paylaşımıdır. Özellikle şirket hisseleri, ticari işletmeler ve gayrimenkuller gibi değerli varlıkların paylaşımı, uzmanlık gerektiren teknik detaylar içerir. Bu rehberde, mal rejiminin tasfiyesi davası sürecini ve bu varlıkların nasıl paylaşıldığını ele alacağız.
Türk Medeni Kanunu’na göre, eşler arasında aksine bir sözleşme yapılmadıkça yasal mal rejimi “edinilmiş mallara katılma” rejimidir. Boşanma davasının açılmasıyla birlikte mal rejimi sona erer. Sonrasında ise malların tasfiyesi, yani paylaşımı gündeme gelir. Bu süreç, bir boşanma avukatı rehberliğinde yürütülmelidir.
Mal Rejiminin Tasfiyesi Nedir ve Hangi Mallar Paylaşılır?
Mal rejiminin tasfiyesi, evliliğin sona ermesi durumunda, evlilik birliği boyunca edinilen malvarlığı değerlerinin eşler arasında paylaştırılması işlemidir. Bu işlem, boşanma kararının kesinleşmesinden sonra açılan ayrı bir dava ile gerçekleştirilir. Görevli mahkeme ise aile mahkemesi olarak belirlenmiştir.
Tasfiye, temel olarak her eşin kişisel mallarını geri almasıyla başlar. Ardından evlilik süresince elde edilen edinilmiş mallar, yasa gereği eşler arasında eşit olarak paylaştırılır. Bu paylaşım, eşlerin malvarlığı üzerindeki haklarını korumayı amaçlar.
Bu süreç, boşanma hukukunun en teknik alanlarından biridir. Mal rejiminin tasfiyesi hakkında daha kapsamlı bilgi için Mal Rejiminin Tasfiyesi başlıklı yazımızı inceleyebilirsiniz. Sürecin doğru yönetilmesi, hak kayıplarının önlenmesi açısından büyük önem taşır.
Edinilmiş Mallar ve Kişisel Mallar Ayrımı: Paylaşımın Temeli
Mal paylaşımının doğru yapılabilmesi için öncelikle malların “edinilmiş mal” mı yoksa “kişisel mal” mı olduğunun tespiti gerekir. Bu ayrım, paylaşımın temelini oluşturur ve Türk Medeni Kanunu’nda açıkça düzenlenmiştir.
Edinilmiş mallar, kural olarak paylaşıma tabi olan mal varlığıdır. Bunlar şunları içerir:
- Çalışmanın karşılığı olan edinimler (maaş, prim vb.).
- Kişisel malların gelirleri (kira geliri, faiz vb.).
- Edinilmiş malların yerine geçen değerler.
- Sosyal güvenlik veya sosyal yardım kurum ve kuruluşlarının yaptığı ödemeler.
Kişisel mallar ise paylaşıma dahil edilmez ve hangi eşe aitse onda kalır. Kişisel mallar şunlardır:
- Eşlerden birinin yalnız kişisel kullanımına yarayan eşyalar.
- Mal rejiminin başlangıcında eşlerden birine ait bulunan malvarlığı değerleri.
- Bir eşin sonradan miras veya karşılıksız kazanma yoluyla elde ettiği malvarlığı değerleri.
- Manevi tazminat alacakları.
Bu ayrımlar, Türk Medeni Kanunu’nun ilgili maddelerinde detaylıca açıklanmıştır. Ancak bir malın kişisel maldan elde edilen gelirle alınması gibi durumlarda değer artış payı veya katkı payı alacağı gibi talepler gündeme gelebilir.
Boşanmada Şirket Hisselerinin Paylaşımı: Değerleme ve Yargıtay Kararları
Boşanmada en tartışmalı konulardan biri boşanmada şirket hisseleri ve ticari işletmelerin paylaşımıdır. Evlilik birliği içinde kurulan veya sermayesi edinilmiş mallardan karşılanan şirketler, paylaşıma tabidir. Eşlerden birinin üzerine kayıtlı olması bu durumu değiştirmez.
Şirket hisselerinin tasfiyesi için öncelikle şirketin değerinin belirlenmesi gerekir. Bu değerleme, mal rejiminin sona erdiği (boşanma dava tarihi) an değil, tasfiye anına en yakın tarihteki piyasa (sürüm) değeri üzerinden yapılır. Bu karmaşık değerleme işlemi için mahkeme tarafından uzman bir bilirkişi raporu mal paylaşımı için görevlendirilir.
Bilirkişi, şirketin malvarlığını, borçlarını, marka değerini ve kârlılık potansiyelini inceleyerek bir rapor hazırlar. Bu rapora göre belirlenen değerin yarısı, diğer eşin “katılma alacağı” hakkını oluşturur. Yargıtay kararları da bu yönde istikrar kazanmıştır.
Evlilikte Alınan Gayrimenkuller ve Aile Konutunun Durumu
Evlilik birliği içinde satın alınan ev, arsa gibi gayrimenkuller, bedeli hangi eş tarafından ödenirse ödensin, kural olarak edinilmiş mal sayılır. Bu nedenle bu gayrimenkuller de tasfiyede eşit olarak paylaştırılır. Tapuda kimin adına kayıtlı olduğunun bir önemi yoktur.
Ancak aile konutu olarak kullanılan gayrimenkul, kanunla özel olarak korunmuştur. Aile konutu, tapuda malik olmayan eşin rızası olmadan satılamaz veya üzerinde ipotek gibi haklar kurulamaz. Boşanma durumunda, hâkim, diğer eşin talebi üzerine konutta kalma hakkı veya mülkiyet hakkı tanıyabilir.
Eğer bir gayrimenkul, eşlerden birinin kişisel malı (örneğin evlilik öncesi birikimi veya miras parası) ile alınmışsa, bu durum ispatlandığı takdirde o gayrimenkul kişisel mal kabul edilir. Diğer eşin bu mala yaptığı bir katkı varsa, bu katkı oranında katkı payı alacağı talep edebilir.
Mal Paylaşımında Bilirkişi Raporunun Rolü ve Mal Kaçırmanın Önlenmesi
Mal rejiminin tasfiyesi davalarında, özellikle şirket hisseleri, sanat eserleri veya karmaşık yatırım araçları gibi varlıkların değerlemesi özel uzmanlık gerektirir. Bu noktada bilirkişi raporu mal paylaşımı sürecinin en önemli delilidir. Taraflar, sunulan bilirkişi raporuna itiraz etme hakkına sahiptir.
Ne yazık ki, bazı durumlarda eşlerden biri, paylaşımı engellemek amacıyla malvarlığını üçüncü kişilere devredebilir. Bu durum, boşanmada mal kaçırma olarak adlandırılır ve hukuka aykırıdır. Boşanma davası açılmadan önce veya dava sırasında yapılan bu tür hileli devirler, açılacak tapu iptal ve tescil davaları ile geçersiz kılınabilir.
Mal kaçırma şüphesi olan durumlarda, diğer eşin haklarını korumak için mahkemeden malvarlığı üzerine ihtiyati tedbir konulması talep edilebilir. Bu konuda detaylı bilgi ve hukuki stratejiler için Boşanmada Mal Kaçırma ve Hukuki Yollar başlıklı makalemize göz atabilirsiniz. Hak kaybı yaşamamak için bu tür durumlarda derhal bir avukattan hukuki destek almak kritik öneme sahiptir.
Sıkça Sorulan Sorular
Türkiye’de boşanmada mal paylaşımının temel yasal ilkesi ve varsayılan mal rejimi nedir?
Türkiye’de evlilik sözleşmesiyle özel bir mal rejimi seçilmediği sürece, ‘Edinilmiş Mallara Katılma Rejimi’ uygulanır. Bu rejimde, evlilik birliği içinde edinilen mallar (edinilmiş mallar) prensip olarak eşler arasında eşit paylaşılırken, evlilik öncesi edinilen veya miras/bağış yoluyla gelen mallar kişisel mal sayılır.
Boşanmada şirket hisseleri ve işletmelerin değeri nasıl belirlenir ve diğer eşin bu varlıklar üzerindeki hakkı nedir?
Evlilik birliği içinde edinilen şirket hisseleri veya işletmeler, edinilmiş mal rejimine tabidir. Tasfiye anındaki değeri, uzman bilirkişi raporuyla belirlenir. Şirket veya hisselere sahip olmayan eşin, bu varlıkların evlilik süresince oluşan değer artışının yarısı üzerinde ‘katılma alacağı’ hakkı bulunur.
Evlilik öncesi edinilen veya miras/bağış yoluyla gelen gayrimenkuller de boşanmada eşit olarak paylaşılır mı?
Hayır, evlilik öncesi edinilen gayrimenkuller ile evlilik birliği içinde miras veya bağış yoluyla gelen gayrimenkuller ‘kişisel mal’ olarak kabul edilir ve edinilmiş mallara katılma rejiminde eşit paylaşıma tabi değildir. Ancak, bu kişisel malların değer artışına diğer eşin emeği veya katkısı varsa, bu katkı oranında bir ‘değer artış payı’ alacağı talep edilebilir.
Yasal Uyarı: Bu blog yazısı genel bilgilendirme amaçlı olup, hukuki tavsiye niteliği taşımaz. Özel durumlarınız için mutlaka bir avukata danışınız.
- Bu içeriği beğendiyseniz, yorum bırakmayı ve paylaşmayı unutmayın!
- E-posta bültenimize kaydolarak benzer içeriklerden haberdar olun.
- Konu ile ilgili sorularınız için bizimle iletişime geçin!
- Bu sitede yayımlanan yazıların tamamı veya bir kısmı, Çakır Lex Hukuk Bürosu’nun yazılı izni olmaksızın kopyalanamaz, çoğaltılamaz, yayımlanamaz veya dağıtılamaz. İzinsiz kullanım halinde ilgili kişi veya kurumlar hakkında tüm yasal haklarımızı kullanacağımızı bildiririz.
