İş kazası sonrası haklar nelerdir sorusu, kaza geçiren her işçinin ve yakınının aklına gelen ilk ve en önemli sorulardan biridir. Bir iş kazası meydana geldiğinde, çoğu zaman akla ilk olarak maddi ve manevi tazminat talepleri gelse de, işçinin sahip olduğu haklar bunlarla sınırlı değildir. Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) tarafından sağlanan birçok güvence ve işverene karşı açılabilecek farklı dava türleri bulunmaktadır. Bu yazımızda, iş kazası geçiren bir işçinin tazminat taleplerinin ötesindeki haklarını ve bu hakları nasıl arayabileceğini detaylı bir şekilde inceleyeceğiz. İşçinin iş kazası hakları konusunda bilgi sahibi olmak, mağduriyetlerin en aza indirilmesi için kritik öneme sahiptir.
Ayrıca bu yazıda ele aldığımız konuları okumak yerine dinlemek isterseniz aynı konuları tartıştığımız podcast bölümümüzü aşağıdan kolayca dinleyebilirsiniz:
İş Kazası Sonrası SGK Tarafından Sağlanan Temel Haklar ve Ödemeler
Bir iş kazası durumunda, sigortalı işçinin ilk başvuracağı kurumlardan biri Sosyal Güvenlik Kurumu’dur. SGK, iş kazası geçiren sigortalılara çeşitli sosyal güvenlik hakları sunar. Bu haklar, işçinin tedavi sürecini ve sonrasındaki yaşamını güvence altına almayı hedefler. İş kazası SGK ödemeleri arasında en bilinenleri geçici ve sürekli iş göremezlik ödenekleridir.
Geçici İş Göremezlik Ödeneği Nedir ve Nasıl Alınır?
Geçici iş göremezlik ödeneği, iş kazası sonucu sağlık raporu ile çalışamayacak durumda olan sigortalıya, istirahatli olduğu süre boyunca SGK tarafından ödenen bir tutardır. Bu ödenek, işçinin raporlu olduğu her gün için hesaplanır.
- Ödeneğin alınabilmesi için iş kazasının SGK’ya bildirilmiş olması ve yetkili sağlık kuruluşlarından istirahat raporu alınması şarttır.
- Ödeme miktarı, sigortalının son üç aylık prime esas kazancına göre belirlenir.
- Yatarak tedavilerde günlük kazancın yarısı, ayakta tedavilerde ise üçte ikisi ödenir.
Bu süreç, işçinin tedavi masraflarının karşılanması ve gelir kaybının telafi edilmesi açısından büyük önem taşır.
Sürekli İş Göremezlik Geliri (Maaşı) Şartları
İş kazası sonucu meslekte kazanma gücünü en az %10 oranında kalıcı olarak kaybeden sigortalıya sürekli iş göremezlik geliri, yani bir nevi maaş bağlanır. Bu gelirin bağlanabilmesi için aşağıdaki şartlar aranır:
- İş kazası geçirmiş olmak.
- Kaza sonucu meslekte kazanma gücünde en az %10 kayıp olduğunu SGK sağlık kurulunca tespit edilmiş olması (maluliyet oranı belirleme).
- Gerekli prim ödeme gün sayısı şartı aranmaz; sigortalılık niteliğinin devam ediyor olması yeterlidir.
Sürekli iş göremezlik geliri, işçinin kalan yaşamı boyunca alacağı önemli bir destektir. Daha detaylı bilgi ve süreçler için İş Hukuku ve Çalışma Hakları kategorimizi inceleyebilirsiniz.
Sağlık Yardımları ve Tedavi Giderleri
İş kazası geçiren sigortalının tüm tedavi giderleri SGK tarafından karşılanır. Bu kapsamda;
- Doktor muayenesi,
- Gerekli tetkikler (röntgen, MR, tahlil vb.),
- Hastane masrafları,
- İlaç bedelleri,
- Protez, ortez gibi tıbbi yardımcı araç gereç bedelleri
SGK tarafından karşılanır. İşçinin bu sağlık yardımlarından faydalanabilmesi için iş kazası bildiriminin yapılmış olması esastır.
Cenaze Ödeneği ve Hak Sahiplerine Gelir Bağlanması (Ölüm Halinde)
Maalesef bazı iş kazaları ölümle sonuçlanabilmektedir. Bu durumda, vefat eden sigortalının hak sahiplerine (eş, çocuk, anne-baba gibi) SGK tarafından belirli şartlar dahilinde ölüm geliri bağlanır. Ayrıca, cenaze masraflarının karşılanması amacıyla bir defaya mahsus cenaze ödeneği de verilir. Bu konuda Miras Hukuku ve Miras Paylaşımı sayfamızda genel miras süreçleri hakkında bilgi bulabilirsiniz, ancak iş kazası kaynaklı ölümlerde SGK süreçleri önceliklidir.
İş Kazasında İşverenin Sorumluluğu ve Diğer Hukuki Yollar
SGK tarafından sağlanan hakların yanı sıra, iş kazası geçiren işçinin işverene karşı da çeşitli taleplerde bulunma hakkı vardır. İşverenin kusuru iş kazası durumlarında bu haklar daha da belirginleşir. İşveren, iş sağlığı ve güvenliği önlemlerini almakla yükümlüdür. Bu yükümlülüğün ihlali, işverenin hukuki ve cezai sorumluluğunu doğurabilir.
İş Kazası Tespit Davası ve Önemi
Bazı durumlarda işveren, meydana gelen kazayı iş kazası olarak SGK’ya bildirmeyebilir veya SGK olayı iş kazası olarak kabul etmeyebilir. Bu gibi durumlarda işçi, olayın iş kazası olduğunun tespiti için iş kazası tespit davası açabilir. Bu dava, diğer hakların kullanılabilmesi için bir ön şart niteliğindedir.
- Dava sonucunda olayın iş kazası olduğu tespit edilirse, işçi SGK’nın sağladığı haklardan yararlanabilir.
- Ayrıca, işverene karşı açılacak tazminat davaları için de güçlü bir delil oluşturur.
- İş Kazası Tazminatı: Haklar, Süreç ve Dava başlıklı yazımızda tazminat süreçlerine dair detayları bulabilirsiniz.
İşverenin Kusuru ve Tazminat Dışındaki Talepler
İş kazasının meydana gelmesinde işverenin kusuru varsa, işçi maddi ve manevi tazminat talep etme hakkına sahiptir. Ancak bunun dışında, işveren aleyhine;
- Destekten Yoksun Kalma Tazminatı (Ölüm Halinde): İşçinin ölümü halinde, onun desteğinden yoksun kalanlar bu tazminatı talep edebilir.
- İş Göremezlik Tazminatı: Kalıcı sakatlık durumunda, işçinin çalışma gücü kaybı nedeniyle uğradığı zararlar için talep edilir.
Bu tazminat talepleri, SGK ödemelerinden bağımsız olarak işverene yöneltilebilir. Konuyla ilgili genel tazminat prensipleri için Tazminat Hukuku ve Maddi Zararlar sayfamızda ek bilgiler mevcuttur.
Maluliyet Oranı Belirleme Süreci ve İtiraz Yolları
Maluliyet oranı belirleme süreci, iş kazası sonucu işçinin meslekte kazanma gücünde ne kadar kayıp olduğunu tespit etmek için yapılır. Bu oran, SGK sağlık kurulları tarafından belirlenir.
- Belirlenen maluliyet oranı, sürekli iş göremezlik gelirinin miktarını doğrudan etkiler.
- İşçi, belirlenen orana itiraz etme hakkına sahiptir. İtirazlar, Sosyal Sigorta Yüksek Sağlık Kurulu’na yapılır.
- Bu süreçler karmaşık olabileceğinden, İş Davası Ne Kadar Sürer ve Hızlandırma Yolları gibi dava süreçlerini anlatan kaynaklar da faydalı olabilir.
İşçinin İş Kazası Hakları Çerçevesinde Dikkat Edilmesi Gerekenler
İşçinin iş kazası hakları oldukça geniştir, ancak bu hakların doğru ve zamanında kullanılması büyük önem taşır. Hak kaybı yaşamamak için bazı noktalara özellikle dikkat etmek gerekir.
Hak Arama Süreçleri ve Zaman Aşımı
İş kazası sonrası hak arama süreçlerinde zaman aşımı süreleri kritik bir rol oynar.
- SGK’ya Bildirim: İş kazası, işveren tarafından kazanın olduğu yerden sorumlu kolluk kuvvetlerine derhal, SGK’ya ise en geç kazadan sonraki 3 iş günü içinde bildirilmelidir. İşveren bildirmezse, işçi de bildirim yapabilir.
- Tazminat Davaları: İş kazalarından kaynaklanan tazminat davalarında genel zaman aşımı süresi, kazanın meydana geldiği tarihten itibaren 10 yıldır. Ancak, ceza davası gerektiren durumlarda ceza davası zaman aşımı süresi uygulanabilir.
- Hizmet Tespit Davaları: Eğer sigortasız çalıştırılma gibi bir durum varsa ve bu iş kazası ile bağlantılıysa, Hizmet Tespiti Davası ve Eksik SGK Primleri gibi süreçler de gündeme gelebilir ve bunların da kendi zaman aşımı koşulları vardır.
İş Hukuku Tazminat Taleplerinde Profesyonel Destek
İş kazası sonrası hak arama süreçleri, hem SGK nezdindeki işlemler hem de işverene karşı açılabilecek davalar açısından karmaşık olabilir. Bu nedenle, iş hukuku tazminat ve diğer talepler konusunda uzman bir avukattan destek almak, hakların tam ve doğru bir şekilde korunmasını sağlar. Bir hukuk profesyoneli;
- Gerekli belgelerin toplanmasına,
- Başvuruların doğru ve zamanında yapılmasına,
- Dava süreçlerinin etkin bir şekilde takip edilmesine yardımcı olacaktır.
Unutmayın, Güncel Hukuki Gelişmeler sayfamızdan mevzuattaki değişiklikleri de takip edebilirsiniz.
Sonuç: İş Kazası Sonrası Haklarınızı Bilin ve Arayın
Görüldüğü üzere, iş kazası sonrası haklar nelerdir sorusunun cevabı oldukça kapsamlıdır. İşçiler, sadece maddi ve manevi tazminatla sınırlı kalmayıp, SGK’nın sunduğu geçici iş göremezlik ödeneği, sürekli iş göremezlik maaşı gibi birçok sosyal güvenlik hakları ve sağlık yardımından faydalanabilirler. Ayrıca, işverenin kusuru durumunda, iş kazası tespit davası açarak veya doğrudan tazminat taleplerinde bulunarak haklarını arayabilirler.
Bu süreçte doğru bilgiye sahip olmak ve gerekirse profesyonel hukuki yardım almak, mağduriyetlerin giderilmesi ve hak kayıplarının önlenmesi adına hayati önem taşımaktadır. İş kazası geçiren her işçinin, yasal haklarını bilmesi ve bu hakları sonuna kadar takip etmesi en doğal hakkıdır. Konuyla ilgili daha fazla resmi bilgi ve yasal düzenlemeler için Sosyal Güvenlik Kurumu’nun İş Kazası sayfasını ziyaret edebilirsiniz.
Yasal Uyarı: Bu blog yazısı genel bilgilendirme amaçlı olup, hukuki tavsiye niteliği taşımaz. Özel durumlarınız için mutlaka bir avukata danışınız.
- Bu içeriği beğendiyseniz, yorum bırakmayı ve paylaşmayı unutmayın!
- E-posta bültenimize kaydolarak benzer içeriklerden haberdar olun.
- Konu ile ilgili sorularınız için bizimle iletişime geçin!
- Bu sitede yayımlanan yazıların tamamı veya bir kısmı, Çakır Lex Hukuk Bürosu’nun yazılı izni olmaksızın kopyalanamaz, çoğaltılamaz, yayımlanamaz veya dağıtılamaz. İzinsiz kullanım halinde ilgili kişi veya kurumlar hakkında tüm yasal haklarımızı kullanacağımızı bildiririz.
