Türkiye’de ve dünyada elektrikli araç kullanımı hızla artıyor. Tesla, BYD gibi markalar yollarda daha sık görülüyor. Ancak bu teknolojik dönüşüm, yeni sorunları da beraberinde getiriyor. Özellikle elektrikli araç tüketici hakları konusunda bilinçli olmak büyük önem taşıyor. Batarya ömrü, vaat edilen menzile ulaşamama veya yazılım hataları can sıkıcı olabilir. Peki, bu gibi durumlarda yasal haklarınız nelerdir? Bu yazıda, ayıplı elektrikli araç iade şartları ve diğer haklarınızı ele alacağız.
Ayrıca bu yazıda ele aldığımız konuları okumak yerine dinlemek isterseniz aynı konuları tartıştığımız podcast bölümümüzü aşağıdan kolayca dinleyebilirsiniz:
Elektrikli Araçlarda Ayıplı Mal Kavramı Nedir?
6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun (TKHK), ayıplı malı tanımlar. Bir malın, vaat edilen özellikleri taşımaması durumudur. Teknik düzenlemesine aykırı olması da ayıplı mal sayılır. Kullanım amacını azaltan veya ortadan kaldıran maddi, hukuki eksiklikler içermesi de ayıptır.
Elektrikli araçlar için bu durum şu anlama gelir:
- Aracın bataryasının beklenenden çok daha kısa sürede performans kaybetmesi.
- Reklamlarda veya sözleşmede belirtilen menzile önemli ölçüde ulaşamaması.
- Aracın temel fonksiyonlarını etkileyen yazılım güncellemesi araç sorunları veya hataları.
- Şarj ünitesi uyumsuzlukları veya arızaları.
Bu gibi durumlar, aracın ayıplı olduğu anlamına gelebilir. Tüketici kanunu elektrikli araç sahiplerini de koruma altına almaktadır. Ayıplı mal durumunda tüketicinin belirli hakları doğar. Bu hakları bilmek, mağduriyet yaşamanızı engeller. Konuyla ilgili daha fazla bilgi için Tüketici Hakları ve Anlaşmazlıklar kategorimizi inceleyebilirsiniz.
Elektrikli Araç Batarya Sorunları ve Tüketici Hakları
Elektrikli araçların kalbi bataryalarıdır. En pahalı bileşenlerden biridir. Bu nedenle batarya sorunları ciddi mağduriyet yaratabilir.
Batarya Ömrü ve Performans Düşüşü
Her batarya zamanla yıpranır. Ancak bu yıpranmanın makul sınırlar içinde olması gerekir. Üreticiler genellikle batarya sağlığının belirli bir yüzdenin altına düşmeyeceğini garanti eder. Elektrikli Araç batarya garantisi süresi bu noktada devreye girer. Garanti süresi içinde anormal bir performans düşüşü yaşanırsa, bu durum ayıp sayılabilir.
Elektrikli Araç Batarya Garantisi Süresi ve Kapsamı
Türkiye’de satılan çoğu EV için batarya garantisi genellikle 8 yıl veya 160.000 km’dir. Bu süre, markadan markaya değişebilir. Önemli olan, garantinin neleri kapsadığını bilmektir. Genellikle, batarya kapasitesinin belirli bir seviyenin (örneğin %70) altına düşmesi garanti kapsamındadır. BYD garanti sorunları veya başka marka özelinde yaşanan sorunlarda garanti belgesi dikkatle incelenmelidir. Garanti kapsamındaki sorunlar için üretici veya satıcı çözüm sunmak zorundadır.
Vaat Edilen Menzile Ulaşamama Durumunda Haklarınız
Elektrikli Araç alırken en çok dikkat edilen konulardan biri menzildir. Reklamlarda veya tanıtımlarda belirtilen menzil değerleri (WLTP, EPA gibi) genellikle ideal koşullar içindir. Gerçek kullanımda menzil; sürüş tarzı, hava koşulları, yol durumu gibi faktörlere göre değişir.
Ancak, gerçek dünya menzili ile vaat edilen menzil arasında çok büyük ve açıklanamayan bir fark varsa, bu durum Tüketici Kanunu kapsamında bir ayıp olarak değerlendirilebilir. Özellikle bu durum sürekli yaşanıyorsa ve normal sapmaların ötesindeyse, haklarınızı arayabilirsiniz. Bu tür durumlar için elektrikli araç menzil davası açılması gündeme gelebilir. Menzil sorununu belgelemek önemlidir (örneğin, tam şarj sonrası kat edilen mesafe kayıtları).
Yazılım Kaynaklı Sorunlar ve Güncellemeler
Modern elektrikli araçlar, gelişmiş yazılımlarla çalışır. Bu yazılımlar zaman zaman güncellenir (yazılım güncellemesi araç). Ancak yazılım hataları da yaşanabilir:
- Bilgi-eğlence ekranının donması veya kararması.
- Sürüş destek sistemlerinde hatalı uyarılar.
- Araç kontrol ünitelerinde beklenmedik davranışlar.
- Başarısız OTA (Over-The-Air) güncellemeleri sonrası oluşan sorunlar.
Eğer yazılım sorunu aracın güvenliğini tehlikeye atıyorsa veya temel fonksiyonlarını engelliyorsa, bu açıkça bir ayıptır. Üreticinin bu sorunu gidermesi gerekir. Giderilemiyorsa, diğer tüketici hakları kullanılabilir.
Şarj Sorunları ve Uyumsuzluklar
Elektrikli aracınızı şarj edememek büyük bir sorundur. Şarj istasyonu sorunları sadece istasyonlardan kaynaklanmaz. Bazen sorun aracın kendisinde olabilir:
- Aracın dahili şarj ünitesinin (on-board charger) arızalanması.
- Belirli tip şarj istasyonları ile uyumsuzluk.
- Vaat edilen şarj hızına ulaşamama.
Bu gibi durumlar da aracın ayıplı olduğunu gösterebilir. Özellikle farklı istasyonlarda ve koşullarda sorun devam ediyorsa, haklarınızı aramanız önemlidir.
Ayıplı Elektrikli Araç Durumunda Seçimlik Haklarınız
TKHK Madde 11’e göre, satın aldığınız elektrikli aracın ayıplı olduğu anlaşılırsa, dört temel seçimlik hakkınız bulunur:
- Ücretsiz Onarım İsteme: Satıcı, aracın ayıbını ücretsiz olarak gidermekle yükümlüdür. Bu, en sık başvurulan yoldur.
- Ayıpsız Misliyle Değişim İsteme: Eğer onarım mümkün değilse veya aşırı masraflıysa, aracın aynısı veya bir üst modeliyle (fark ödenerek) değiştirilmesini talep edebilirsiniz.
- Ayıp Oranında Bedel İndirimi İsteme: Aracın değerindeki düşüş kadar bedel indirimi talep edebilirsiniz. Araç sizde kalır, ancak ödediğiniz bedelin bir kısmı iade edilir.
- Sözleşmeden Dönme (İade): Ayıp önemliyse ve diğer haklar çözüm getirmiyorsa, sözleşmeden dönerek aracı iade edip ödediğiniz bedeli (faiziyle birlikte) geri isteyebilirsiniz. Ayıplı elektrikli araç iade şartları genellikle ayıbın esaslı olmasına ve onarım/değişimin mümkün olmamasına bağlanır.
Bu hakların kullanımı için ayıbın, teslim tarihinden itibaren altı ay içinde ortaya çıkması halinde, ayıbın teslim tarihinde var olduğu kabul edilir. Bu durumda ispat yükü satıcıdadır. Altı aydan sonra ortaya çıkan ayıplarda ise ispat yükü tüketiciye geçer. Ayıbı öğrenir öğrenmez makul süre içinde satıcıya bildirmeniz gerekir.
Haklarınızı Nasıl Arayacaksınız? Başvuru Yolları
Elektrikli araç tüketici hakları konusunda sorun yaşarsanız, izlemeniz gereken adımlar şunlardır:
1. Satıcı/Üretici ile İletişim
İlk adım, sorunu yazılı olarak (tercihen iadeli taahhütlü mektup veya noter ihtarnamesi) satıcıya veya üreticiye bildirmektir. Talebinizi (onarım, değişim, iade vb.) net bir şekilde belirtin.
2. Tüketici Hakem Heyeti
Satıcıyla anlaşamazsanız, uyuşmazlık bedeline göre Tüketici Hakem Heyeti‘ne başvurabilirsiniz. Başvuru limitleri her yıl güncellenir. Başvurular e-Devlet üzerinden veya doğrudan yapılabilir. Tüketici Hakem Heyetine Başvuru Rehberiyazımız size yol gösterecektir.
3. Tüketici Mahkemesi
Uyuşmazlık bedeli Hakem Heyeti sınırını aşıyorsa veya Hakem Heyeti kararına itiraz edilecekse Tüketici Mahkemesi‘nde dava açmanız gerekir. Özellikle Tesla tüketici mahkemesi gibi büyük markalarla ilgili karmaşık davalarda bu yola başvurulabilir. Bir davanın ne kadar sürebileceği hakkında fikir edinmek için Dava Ne Kadar Sürer Türkiye? yazımıza göz atabilirsiniz.
4. Arabuluculuk
Bazı durumlarda, özellikle Tüketici Mahkemesi’ne gitmeden önce Zorunlu Arabuluculuk Süreci gerekebilir. Arabuluculuk, anlaşmazlığın mahkemeye taşınmadan çözülmesini amaçlar.
Dikkat Edilmesi Gerekenler ve Öneriler
- Belgelendirme: Tüm yazışmaları, servis kayıtlarını, faturaları ve sorunu gösteren (video, fotoğraf gibi) kanıtları saklayın.
- Garanti Şartları: Aracı almadan önce batarya ve genel garanti koşullarını dikkatlice okuyun.
- Gizli Ayıp: Aracın kullanımıyla ortaya çıkan, ilk başta anlaşılamayan sorunlar Gizli Ayıp ve Satıcının Sorumluluğu kapsamına girebilir.
- Profesyonel Yardım: Süreç karmaşıklaştığında veya haklarınızdan emin olmadığınızda bir avukattan destek almak önemlidir. Avukatla İlk Görüşme Hazırlığı için ipuçları faydalı olabilir.
- Resmi Kaynaklar: Tüketici hakları konusunda en güncel ve doğru bilgi için T.C. Ticaret Bakanlığı’nın Tüketicinin Korunması ve Piyasa Gözetimi Genel Müdürlüğü kaynaklarına başvurabilirsiniz. Örneğin, 6502 Sayılı Kanun’un tam metnine Mevzuat Bilgi Sistemi üzerinden ulaşabilirsiniz.
Sonuç
Elektrikli araçlar hayatımıza birçok yenilik getirse de, tüketici olarak haklarımızı bilmek esastır. Elektrikli araç tüketici hakları, batarya, menzil, yazılım veya şarj sorunları yaşadığınızda sizi korur. Ayıplı bir araçla karşılaştığınızda onarım, değişim, bedel indirimi veya iade gibi haklarınız olduğunu unutmayın. Sorunları belgeleyin, yasal yolları öğrenin ve gerektiğinde profesyonel destek almaktan çekinmeyin. Daha fazla hukuki bilgi ve güncel gelişmeler için Çakırlex Blog sayfamızı takip edebilirsiniz.
Yasal Uyarı: Bu blog yazısı genel bilgilendirme amaçlı olup, hukuki tavsiye niteliği taşımaz. Özel durumlarınız için mutlaka bir avukata danışınız.
- Bu içeriği beğendiyseniz, yorum bırakmayı ve paylaşmayı unutmayın!
- E-posta bültenimize kaydolarak benzer içeriklerden haberdar olun.
- Konu ile ilgili sorularınız için bizimle iletişime geçin!
- Bu sitede yayımlanan yazıların tamamı veya bir kısmı, Çakır Lex Hukuk Bürosu’nun yazılı izni olmaksızın kopyalanamaz, çoğaltılamaz, yayımlanamaz veya dağıtılamaz. İzinsiz kullanım halinde ilgili kişi veya kurumlar hakkında tüm yasal haklarımızı kullanacağımızı bildiririz.
