Dava Mı Arabuluculuk Mu? 2025 Yılında Zorunlu Arabuluculuk Kapsamındaki Davalar
Hukuki uyuşmazlıklar, taraflar için yorucu ve masraflı olabilir. Geleneksel dava süreçleri, uzun sürmesiyle bilinir. Bu nedenle alternatif çözüm yolları giderek daha fazla önem kazanmaktadır. Arabuluculuk, bu yolların en başında gelir ve Türk hukuk sisteminde önemli bir yer tutar.
Pek çok uyuşmazlık türü için mahkeme kapısını çalmadan önce arabulucuya gitmek bir seçenek değil, bir zorunluluktur. Bu durum, “dava şartı arabuluculuk” olarak adlandırılır. Peki, 2025 yılı itibarıyla hangi davalarda arabulucuya başvurmak zorunludur? Bu süreç nasıl işler ve avantajları nelerdir?
Arabuluculuk Nedir ve Neden Önemlidir?
Arabuluculuk, tarafsız ve uzman bir üçüncü kişi olan arabulucu eşliğinde yürütülen bir müzakere sürecidir. Bu sürecin temel amacı, tarafların kendi çözümlerini kendilerinin bulmasını sağlamaktır. Mahkeme sürecinden farklı olarak, burada bir kazanan veya kaybeden yoktur. Amaç, her iki tarafın da kabul edebileceği ortak bir noktada buluşmaktır.
Peki, zorunlu arabuluculuk nedir ve neden bu kadar önemlidir? Bu sistem, adli mekanizmanın yükünü hafifletmeyi hedefler. Aynı zamanda taraflara daha hızlı ve ekonomik bir çözüm sunar. Arabuluculuğun temel avantajları şunlardır:
- Hızlıdır: Dava süreçleri yıllarca sürebilirken, arabuluculuk genellikle birkaç hafta içinde sonuçlanır.
- Ekonomiktir: Mahkeme harçları, bilirkişi ücretleri ve diğer yargılama giderlerine kıyasla daha az maliyetlidir.
- Gizlidir: Mahkeme duruşmaları alenidir, ancak arabuluculuk görüşmeleri tamamen gizli yürütülür.
- Kontrol Taraflardadır: Sürecin ve sonucun kontrolü tamamen tarafların elindedir. Hakim kararı yerine, kendi anlaşmalarını yaparlar.
Dava Şartı Arabuluculuk: Mahkemeden Önce Zorunlu Adım
Bazı hukuki uyuşmazlıklarda, dava açmadan önce arabulucuya başvurmak kanuni bir zorunluluktur. İşte bu duruma dava şartı arabuluculuk denir. Eğer zorunlu arabuluculuk kapsamına giren bir konuda bu yola başvurmadan doğrudan dava açarsanız, mahkeme davanızı esasa girmeden reddeder.
Mahkeme, “dava şartı yokluğu” nedeniyle usulden ret kararı verir. Bu, hem zaman hem de hak kaybına yol açabilecek ciddi bir durumdur. Dolayısıyla, hukuki bir adım atmadan önce uyuşmazlığın zorunlu arabuluculuk kapsamında olup olmadığını bilmek kritiktir. Konu hakkında daha fazla bilgi için Dava Şartları Nelerdir? başlıklı yazımızı inceleyebilirsiniz.
Bu zorunluluk, tarafları öncelikle uzlaşma masasına oturmaya teşvik eder. Böylece birçok anlaşmazlık, mahkemeye taşınmadan çözüme kavuşturulur.
2025 Yılında Hangi Davalarda Arabuluculuk Zorunludur?
Türk hukukunda zorunlu arabuluculuğun kapsamı giderek genişlemektedir. 2025 yılı itibarıyla mahkemeye gitmeden önce arabulucuya başvurulması gereken başlıca uyuşmazlık alanları şunlardır:
- İş Hukuku Uyuşmazlıkları: “İş davaları arabuluculuk zorunlu mu?” sorusunun cevabı evettir. Kıdem tazminatı, ihbar tazminatı, fazla mesai ücreti ve işe iade talepleri gibi işçi ve işveren arasındaki alacak ve tazminat davaları bu kapsama girer.
- Ticari Uyuşmazlıklar: Konusu bir miktar paranın ödenmesi olan alacak ve tazminat taleplerini içeren ticari davalar arabuluculuk şartına tabidir. Çek, bono gibi kıymetli evraklardan veya ticari sözleşmelerden kaynaklanan uyuşmazlıklar buna örnektir.
- Tüketici Uyuşmazlıkları: Belirli bir parasal sınırın üzerindeki tüketici uyuşmazlıklarında, Tüketici Hakem Heyeti yerine dava açılacaksa, öncelikle arabulucuya gidilmesi gerekir.
- Kira Hukuku Uyuşmazlıkları: Son yıllardaki en önemli düzenlemelerden biri budur. Tahliye, kira bedelinin tespiti, kira alacağı gibi uyuşmazlıklar için kira davalarında zorunlu arabuluculuk getirilmiştir. Bu konuyla ilgili daha detaylı bilgi için, Kira Uyuşmazlıklarında Zorunlu Arabuluculuk Rehberi başlıklı yazımıza göz atabilirsiniz.
- Diğer Hukuk Uyuşmazlıkları: Kat mülkiyetinden, komşuluk hukukundan ve ortaklığın giderilmesi (izale-i şüyu) davalarından kaynaklanan uyuşmazlıklar da zorunlu arabuluculuk kapsamındadır.
Arabuluculuk Süreci Nasıl İşler: Adım Adım Rehber
Peki, arabuluculuk süreci nasıl işler? Süreç, oldukça basit ve anlaşılır adımlardan oluşur. Tarafların bu süreci bir arabulucu avukat desteğiyle yürütmesi, haklarını korumaları açısından tavsiye edilir.
Süreç genel olarak şu şekilde ilerler:
- Başvuru: Davayı açmak isteyen taraf, yetkili adliyedeki Arabuluculuk Bürosu’na başvurur. Başvuru ücretsizdir.
- Arabulucu Atanması: Büro, Adalet Bakanlığı siciline kayıtlı arabulucular listesinden bir arabulucuyu otomatik olarak atar. Taraflar, listeden ortak bir arabulucu üzerinde de anlaşabilirler.
- İletişim ve Toplantı: Atanan arabulucu, taraflarla iletişime geçerek onları ilk toplantıya davet eder. Toplantının yeri ve zamanı birlikte kararlaştırılır.
- Müzakereler: Taraflar, arabulucu moderatörlüğünde bir araya gelerek taleplerini ve çözüm önerilerini sunarlar. Arabulucu, tarafların birbirini anlamasına ve ortak bir zemin bulmasına yardımcı olur.
- Sonuçlandırma: Müzakereler sonucunda ya anlaşma sağlanır ya da sağlanamaz. Bu durum, bir tutanak ile kayıt altına alınır.
Arabulucular sicili ve diğer resmi bilgilere Adalet Bakanlığı Arabuluculuk Daire Başkanlığı’nın resmi web sitesinden ulaşabilirsiniz.
Arabuluculuk Anlaşma Belgesi ve Son Tutanak: Sürecin Sonuçları ve Maliyeti
Arabuluculuk sürecinin sonunda iki temel sonuç ortaya çıkar. Sürecin nasıl bittiği, düzenlenecek belge türünü belirler.
Eğer taraflar uzlaşmaya varırsa, bir arabuluculuk anlaşma belgesi düzenlenir. Bu belge, taraflar ve arabulucu tarafından imzalanır. İcra edilebilirlik şerhi alındığında, bu belge mahkeme kararı (ilam) niteliği kazanır. Yani, belgedeki yükümlülükler yerine getirilmezse, doğrudan icra takibi başlatılabilir.
Tarafların anlaşamaması durumunda ise arabuluculuk son tutanak düzenlenir. Bu tutanak, tarafların sürece katıldığını ancak bir anlaşmaya varamadıklarını belgeler. Dava açmak için bu son tutanağın bir suretinin dava dilekçesine eklenmesi zorunludur.
Arabuluculuk ücreti 2025 yılı tarifesine göre belirlenir. Dava şartı arabuluculukta, anlaşma olmaması halinde ilk iki saatlik ücret Adalet Bakanlığı bütçesinden karşılanır. Anlaşma sağlanırsa, ücret genellikle taraflar arasında eşit olarak paylaşılır. Süreç hakkında bir uzmandan destek almak, hak kayıplarını önlemek için en doğru yoldur.
Sıkça Sorulan Sorular
2025 yılında hangi davalar için arabuluculuk zorunludur?
2025 yılında; iş davaları (kıdem, ihbar tazminatı vb.), ticari davalar, tüketici uyuşmazlıkları ile kira, kat mülkiyeti, komşuluk hakkı ve ortaklığın giderilmesi gibi belirli hukuk uyuşmazlıklarında dava açmadan önce arabulucuya başvurmak kanuni bir zorunluluktur.
Kira davalarında arabulucuya gitmeden dava açılabilir mi?
Hayır, açılamaz. Kiranın tespiti, tahliye gibi kira ilişkisinden kaynaklanan uyuşmazlıklarda, dava açmadan önce arabulucuya başvurulması ‘dava şartı’ olarak kabul edilmektedir. Arabulucuya gidilmeden açılan dava, esasa girilmeden usulden reddedilir.
Zorunlu arabuluculuğa başvurmazsam ne olur?
Arabuluculuğun zorunlu olduğu bir konuda bu yola başvurmadan doğrudan mahkemeye dava açarsanız, mahkeme davanızı esastan incelemeden ‘dava şartı yokluğu’ gerekçesiyle usulden reddeder. Bu durum, zaman ve hak kaybına yol açabilir.
Yasal Uyarı: Bu blog yazısı genel bilgilendirme amaçlı olup, hukuki tavsiye niteliği taşımaz. Özel durumlarınız için mutlaka bir avukata danışınız.
- Bu içeriği beğendiyseniz, yorum bırakmayı ve paylaşmayı unutmayın!
- E-posta bültenimize kaydolarak benzer içeriklerden haberdar olun.
- Konu ile ilgili sorularınız için bizimle iletişime geçin!
- Bu sitede yayımlanan yazıların tamamı veya bir kısmı, Çakır Lex Hukuk Bürosu’nun yazılı izni olmaksızın kopyalanamaz, çoğaltılamaz, yayımlanamaz veya dağıtılamaz. İzinsiz kullanım halinde ilgili kişi veya kurumlar hakkında tüm yasal haklarımızı kullanacağımızı bildiririz.
