Dernek Nasıl Kurulur? Adım Adım Tüzük Hazırlama ve Kuruluş Rehberi
Toplumsal bir amaç etrafında birleşen bireylerin en sık başvurduğu yasal oluşum türü derneklerdir. Belirli bir amacı gerçekleştirmek ve sivil toplum faaliyetlerinde bulunmak isteyenler için dernek nasıl kurulur sorusu büyük önem taşır. Bu süreç, dernekler kanunu ve Medeni Kanun çerçevesinde belirli adımları takip etmeyi gerektirir. Bu rehber, STK kurmak isteyenler için adım adım bir yol haritası sunmaktadır.
Dernek kurma süreci, doğru planlama ve yasal prosedürlere uyum ile oldukça basittir. Ancak, atılacak adımların bilinmesi, sürecin sorunsuz ilerlemesi için kritiktir. Bu yazıda, dernek kuruluşunun her aşamasını, tüzük hazırlamadan resmi başvuruya kadar detaylı bir şekilde ele alacağız. Dernekler hukuku alanında doğru bilgiye sahip olmak, gelecekte yaşanabilecek olası hukuki sorunların önüne geçecektir.
Dernek Kurmak İçin İlk Adım: Kurucu Üyeler ve Amaç Belirleme
Dernek kurma fikrinin hayata geçirilmesindeki ilk ve en temel adım, kurucu üyelerin bir araya gelmesidir. Türkiye’de bir dernek kurabilmek için fiil ehliyetine sahip en az yedi gerçek veya tüzel kişinin bir araya gelmesi yasal bir zorunluluktur. Bu kişiler, derneğin temelini oluşturur ve kuruluş iradesini ortaya koyar.
Kurucu üyeler belirlendikten sonraki en önemli aşama, derneğin amacının net bir şekilde tanımlanmasıdır. Derneğin amacı;
- Hukuka ve ahlaka aykırı olmamalıdır.
- Açık, anlaşılır ve belirli bir hedefi ifade etmelidir.
- Tüzükte detaylı bir şekilde açıklanmalıdır.
Amaç, derneğin tüm faaliyetlerinin yasal çerçevesini çizer. Bu nedenle, kuruluş aşamasında amacın doğru ve eksiksiz bir şekilde belirlenmesi, derneğin geleceği için hayati önem taşır. Bu süreçte aceleci davranmak, ileride tüzük değişikliği gibi ek prosedürlerle uğraşmanıza neden olabilir.
Dernek Tüzüğü Nasıl Hazırlanır? Zorunlu Maddeler ve Dikkat Edilmesi Gerekenler
Dernek tüzüğü, derneğin anayasası niteliğindedir ve kuruluşun en kritik belgesidir. Dernek kurmak için gerekenler listesinin başında yer alan tüzük, tüm kurucu üyeler tarafından imzalanmalıdır. İnternette bulunan bir dernek tüzüğü örneği yol gösterici olabilir, ancak her derneğin amacına ve yapısına göre özelleştirilmesi şarttır.
Dernekler Kanunu’na göre tüzükte bulunması zorunlu olan unsurlar şunlardır:
- Derneğin Adı ve Merkezi: Derneğin tam adı ve faaliyet göstereceği il veya ilçe belirtilmelidir.
- Derneğin Amacı ve Faaliyet Alanları: Derneğin hangi amaçla kurulduğu ve bu amaca ulaşmak için ne gibi faaliyetler yürüteceği açıkça yazılmalıdır.
- Üyeliğe Giriş ve Çıkış Şartları: Üyelik koşulları, üyelikten ayrılma ve çıkarılma usulleri detaylandırılmalıdır.
- Dernek Genel Kurulu: Toplanma şekli, zamanı ve görev ve yetkileri belirtilmelidir.
- Dernek Yönetim Kurulu ve Denetim Kurulu: Bu kurulların nasıl oluşturulacağı, asıl ve yedek üye sayısı, görev ve yetkileri açıklanmalıdır.
- Derneğin Gelir Kaynakları: Üye aidatları, bağışlar ve diğer gelirlerin nasıl toplanacağı yazılmalıdır.
- Tüzüğün Değiştirilme Usulü: Tüzük değişikliğinin hangi koşullarda ve nasıl yapılacağı belirtilmelidir.
- Derneğin Feshi ve Mal Varlığının Tasfiyesi: Derneğin feshedilmesi durumunda mal varlığının nasıl tasfiye edileceği tüzükte yer almalıdır.
Tüzük hazırlama aşamasında hukuki terminolojiye ve yasal gerekliliklere dikkat etmek son derece önemlidir. Bu noktada bir avukattan profesyonel destek almak, ileride karşılaşılabilecek hukuki riskleri en aza indirir.
Dernek Kuruluşu İçin Gerekli Belgeler Nelerdir? (Tam Liste)
Tüzük hazırlığı tamamlandıktan sonra, resmi başvuru için gerekli olan diğer belgelerin toplanması gerekir. Bu belgeler, derneğin merkezinin bulunduğu yerin en büyük mülki idare amirliğine (valilik veya kaymakamlık) teslim edilir. Gerekli belgeler genellikle şunlardır:
- Kuruluş Bildirimi (EK-2 Formu): Tüm kurucular tarafından doldurulup imzalanmış resmi formdur.
- Dernek Tüzüğü: Her sayfası kurucuların tamamı tarafından imzalanmış en az iki nüsha tüzük.
- Kurucuların Kimlik Bilgileri: Gerçek kişi kurucuların nüfus cüzdanı fotokopileri.
- Yazışma ve Tebligat Yetkilisi Bilgileri: Dernek adına tebligatları alacak kişi veya kişilerin adı, soyadı, yerleşim yeri ve imzalarını belirten belge.
- Yerleşim Yeri Belgesi: Kurucuların yerleşim yerlerini gösteren belgeler.
- Tüzel Kişi Kurucular İçin Belgeler: Eğer kurucular arasında tüzel kişilik varsa, bu tüzel kişiliğin unvanı, yerleşim yeri, kuruluş belgesi ve tüzel kişiliği temsil edecek kişinin yetki belgesi.
Gerekli belgelerin güncel listesi ve formatları için başvuru öncesinde Sivil Toplumla İlişkiler Genel Müdürlüğü‘nün resmi internet sitesini kontrol etmek faydalı olacaktır. Eksik veya hatalı belge sunmak, kuruluş sürecini geciktirebilir.
Resmi Başvuru Süreci: Mülki İdare Amirliğine Bildirim ve Tüzel Kişilik Kazanma
Tüm belgeler eksiksiz bir şekilde hazırlandıktan sonra, derneğin merkezinin bulunduğu yerin valiliğine veya kaymakamlığına bağlı Sivil Toplumla İlişkiler Birimi’ne teslim edilir. Türk hukuk sisteminde dernekler, bildirim esasıyla kurulur. Bu, belgelerin mülki idare amirliğine teslim edildiği anda derneğin tüzel kişilik kazandığı anlamına gelir.
Mülki idare amirliği, başvuru belgelerini ve tüzüğü aldıktan sonra 60 gün içinde inceler. Bu incelemede, derneğin adında, amacında veya tüzüğünde kanuna aykırılık olup olmadığı kontrol edilir. Herhangi bir aykırılık tespit edilmezse süreç tamamlanır. Eğer bir eksiklik veya aykırılık varsa, dernekten bu durumun düzeltilmesi istenir.
Dernek kurma süreci, ticari bir yapı olan şirket kurmaktan farklıdır. Ancak her ikisinde de kuruluş aşamasındaki hatalar ciddi sonuçlar doğurabilir. Bu nedenle süreci titizlikle yönetmek gerekir. Detaylı bilgi için İlgili Makalemiz: Şirket Kuruluşunda Sık Yapılan Hatalar başlıklı yazımıza da göz atabilirsiniz.
Dernek Kurulduktan Sonra Yapılması Gereken Yasal İşlemler
Derneğin tüzel kişilik kazanması, sürecin bittiği anlamına gelmez. Kuruluş sonrasında da yapılması gereken bazı önemli yasal işlemler vardır. Bu adımların zamanında atılması, derneğin yasal olarak faaliyete geçebilmesi için zorunludur.
- İlk Genel Kurul Toplantısı: Derneğin kuruluşunu takip eden altı ay içinde ilk dernek genel kurulu toplantısı yapılmalıdır.
- Zorunlu Organların Seçimi: Bu ilk genel kurulda, dernek yönetim kurulu ve denetim kurulu gibi zorunlu organların asıl ve yedek üyeleri seçilmelidir.
- Bildirim Yükümlülüğü: Genel kurul toplantısının ardından seçilen organlar, toplantıyı izleyen 30 gün içinde mülki idare amirliğine bildirilmelidir.
- Dernek Defterleri: Üye kayıt defteri, karar defteri, evrak kayıt defteri gibi yasal olarak tutulması zorunlu defterler tasdik ettirilerek kullanılmaya başlanmalıdır.
- Banka Hesabı Açma: Derneğin mali işlemlerini yürütmek için bir banka hesabı açılması gereklidir.
Bu işlemler, derneğin şeffaf ve yasalara uygun bir şekilde yönetilmesini sağlar. Özellikle dernek üyeliği ile ilgili süreçlerde yaşanabilecek uyuşmazlıklar için hukuki bilgi sahibi olmak önemlidir. Bu konuda daha fazla bilgi için İlgili Makalemiz: Dernek Üyeliğinden Haksız Çıkarılma Durumunda Haklarınız başlıklı yazımızı inceleyebilirsiniz.
Sıkça Sorulan Sorular
Dernek kurmak için en az kaç kişi gerekir?
Türkiye’de bir dernek kurmak için fiil ehliyetine sahip en az 7 (yedi) gerçek veya tüzel kişinin bir araya gelmesi yasal bir zorunluluktur.
Dernek kurmak için gerekli belgeler nelerdir?
Dernek kurmak için temel olarak; tüm kurucular tarafından imzalanmış dernek tüzüğü, doldurulmuş kuruluş bildirimi formu ve kurucuların kimlik bilgilerini içeren yasal ek belgeler gereklidir. Bu belgeler en büyük mülki amirliğe (valilik veya kaymakamlık) teslim edilir.
Dernek tüzüğünde bulunması zorunlu olan bilgiler nelerdir?
Dernek tüzüğünde; derneğin adı ve merkezi, amacı, üyelik koşulları, genel kurulun toplanma şekli ve zamanı, yönetim ve denetim kurullarının görev ve yetkileri gibi Medeni Kanun’da belirtilen zorunlu unsurların eksiksiz olarak yer alması gerekir.
Yasal Uyarı: Bu blog yazısı genel bilgilendirme amaçlı olup, hukuki tavsiye niteliği taşımaz. Özel durumlarınız için mutlaka bir avukata danışınız.
- Bu içeriği beğendiyseniz, yorum bırakmayı ve paylaşmayı unutmayın!
- E-posta bültenimize kaydolarak benzer içeriklerden haberdar olun.
- Konu ile ilgili sorularınız için bizimle iletişime geçin!
- Bu sitede yayımlanan yazıların tamamı veya bir kısmı, Çakır Lex Hukuk Bürosu’nun yazılı izni olmaksızın kopyalanamaz, çoğaltılamaz, yayımlanamaz veya dağıtılamaz. İzinsiz kullanım halinde ilgili kişi veya kurumlar hakkında tüm yasal haklarımızı kullanacağımızı bildiririz.
