Eşinizin Evi Satmasını Nasıl Engellersiniz? Adım Adım Aile Konutu Şerhi Koydurma
Evlilik birliği, eşlerin ortak bir yaşam kurduğu kutsal bir müessesedir. Bu ortak yaşamın merkezi ise hiç şüphesiz ailenin birlikte yaşadığı konuttur. Ancak bazen eşlerden biri, diğerinin rızası olmadan bu ortak yaşam alanını satma veya üzerinde ipotek gibi haklar tesis etme girişiminde bulunabilir. Bu durum, özellikle boşanmada aile konutu statüsünü ve mal paylaşımını derinden etkileyebilir.
Neyse ki Türk Medeni Kanunu, ailenin bu en önemli varlığını korumak için etkili bir çözüm sunar: aile konutu şerhi. Bu yazımızda, eşin rızası olmadan ev satışı gibi durumların önüne nasıl geçileceğini ve tapuya aile konutu şerhi koydurma sürecini adım adım anlatacağız. Bu hukuki güvence, olası bir mal kaçırmanın önlenmesi için atılacak en önemli adımlardan biridir.
Aile Konutu Nedir ve Hukuki Önemi Neden Bu Kadar Fazla?
Aile konutu nedir sorusunun cevabı, kanunda açıkça tanımlanmıştır. Aile konutu, eşlerin bütün yaşam faaliyetlerini gerçekleştirdiği, acı ve tatlı günlerini paylaştığı, kısacası ailenin yaşam merkezi olarak kabul edilen mekandır. Bir evin aile konutu sayılabilmesi için lüks veya büyük olması gerekmez; önemli olan ailenin ortak yaşam alanı olarak kullanılmasıdır.
Hukuki önemi ise Türk Medeni Kanunu’nun 194. maddesinden kaynaklanır. Bu maddeye göre, eşlerden biri, diğer eşin açık rızası bulunmadıkça, aile konutu ile ilgili kira sözleşmesini feshedemez, aile konutunu devredemez veya aile konutu üzerindeki hakları sınırlayamaz. Bu düzenleme, ailenin barınma hakkını güvence altına almayı hedefler.
Bu koruma, mülkiyet hakkına sahip olmayan eşe dahi, konut üzerinde söz sahibi olma imkanı tanır. Dolayısıyla, tapu kimin üzerine olursa olsun, o konut aile tarafından ortak yaşam alanı olarak kullanılıyorsa, kanunen aile konutu olarak kabul edilir ve özel bir korumadan faydalanır. Bu konu hakkında daha detaylı bilgi için Türk Medeni Kanunu incelenebilir.
Aile Konutu Şerhi: Eşin Rızası Olmadan Ev Satışına Karşı En Güçlü Kalkanınız
Tapuya aile konutu şerhi koydurmak, kanunun sağladığı bu korumayı somutlaştıran ve üçüncü kişilere karşı ileri sürülebilir hale getiren en etkili yöntemdir. Şerh, tapu kütüğünün şerhler hanesine işlenen bir beyandır ve bu konutun “aile konutu” olduğunu resmi olarak belirtir. Bu şerh sayesinde, konutla ilgili herhangi bir işlem yapmak isteyen (örneğin satın almak isteyen veya ipotek tesis edecek olan banka) herkes, bu durumdan haberdar olur.
Peki, bu şerh pratikte ne işe yarar?
- Satışı Engeller: Mal sahibi olan eş, diğer eşin yazılı rızası olmadan konutu satamaz.
- İpoteği Engeller: Eşin rızası olmadan konut üzerine kredi karşılığı ipotek konulamaz.
- Kira Feshini Engeller: Kiracı olunan durumlarda, diğer eşin onayı olmadan kira sözleşmesi feshedilemez.
- Bağış ve Devri Engeller: Konutun başka birine bağışlanması veya devredilmesi de diğer eşin iznine tabidir.
Bu işlem, özellikle boşanma süreçlerinde veya evlilik birliğinin sarsıldığı durumlarda bir eşin kötü niyetli olarak mal kaçırmasını önlemek için hayati bir öneme sahiptir. Boşanma sürecinde mal varlıklarının nasıl korunduğuna dair daha fazla bilgi için Boşanmada Mal Kaçırma ve Önleyici Hukuki Yollar başlıklı yazımızı inceleyebilirsiniz.
Adım Adım Tapuya Aile Konutu Şerhi Nasıl Konulur? (Gerekli Belgeler ve Başvuru Süreci)
Aile konutu şerhi nasıl konulur sorusu, bu haktan yararlanmak isteyen eşlerin en çok merak ettiği konudur. İşlem, sanılanın aksine oldukça basit ve masrafsızdır. Tapu maliki olmayan eş, tek başına başvuru yaparak bu şerhi tapuya işletebilir. İşte izlemeniz gereken adımlar ve tapu müdürlüğü başvuru süreci:
- Gerekli Belgeleri Hazırlayın: Başvuru öncesinde aşağıdaki belgeleri eksiksiz olarak temin etmeniz gerekmektedir.
- Başvuru dilekçesi.
- Nüfus cüzdanı veya kimlik kartınızın aslı ve fotokopisi.
- Evlilik cüzdanı veya evli olduğunuzu gösterir vukuatlı nüfus kayıt örneği (e-Devlet’ten alınabilir).
- Konutun aile konutu olduğunu kanıtlayan, muhtarlıktan alınmış güncel ikametgâh (yerleşim yeri) belgesi.
- Tapu Müdürlüğü’ne Başvurun: Hazırladığınız belgelerle birlikte konutun bağlı bulunduğu Tapu ve Kadastro Müdürlüğü’ne giderek başvurunuzu yapın. Başvuru için herhangi bir harç veya ücret talep edilmemektedir.
- İşlemin Tamamlanması: Tapu müdürlüğü, belgelerinizi inceleyerek konutun tapu kaydına “aile konutu şerhi” işlemesini gerçekleştirir. İşlem genellikle aynı gün içinde tamamlanır.
Eğer tapu müdürlüğü başvurunuzu reddederse veya eşiniz bu işleme engel olmaya çalışırsa, bir boşanma avukatı veya aile hukuku uzmanından destek alarak Aile Mahkemesi’ne başvurabilir ve şerhin konulmasını talep edebilirsiniz.
Aile Konutu Şerhi Olmadan Yapılan Satış Geçerli mi? Tapu İptal Davası
En kritik sorulardan biri de budur: Aile konutu şerhi yoksa ve malik olan eş, diğerinin rızasını almadan evi satarsa ne olur? Yargıtay’ın yerleşik içtihatlarına göre, bir konut fiilen aile konutu olarak kullanılıyorsa, tapuda şerh olmasa dahi kanunun korumasından faydalanır.
Bu durumda, rızası alınmayan eş, evi satın alan üçüncü kişiye karşı tapu iptal davası açabilir. Bu davanın temel dayanağı, yapılan satış işleminin hukuka aykırı (yolsuz tescil) olmasıdır. Davanın kazanılması halinde, satış işlemi iptal edilir ve tapu kaydı eski haline döndürülür.
Ancak, bu davanın açılabilmesi için evi satın alan üçüncü kişinin “kötü niyetli” olması, yani bu konutun bir aile konutu olduğunu bilmesi veya bilebilecek durumda olması gerekir. Aile konutu şerhi, bu noktada ispat kolaylığı sağlar. Çünkü şerh, üçüncü kişinin “bilmiyordum” savunmasını tamamen ortadan kaldırır. Bu tür hukuki süreçler karmaşık olabileceğinden, bir avukattan profesyonel destek almak hak kaybını önleyecektir. Konuyla ilgili detaylı bilgi için Tapu İptal ve Tescil Davası: Bilmeniz Gerekenler başlıklı makalemize göz atabilirsiniz.
Aile Konutu Şerhi Nasıl Kaldırılır?
Aile konutu şerhi, evlilik birliğini korumak amacıyla konulmuş geçici bir tedbirdir ve belirli şartlar oluştuğunda kaldırılabilir. Aile konutu şerhi kaldırma işlemi için aşağıdaki durumların gerçekleşmesi gerekir:
- Eşlerin Birlikte Talebi: Her iki eşin de tapu müdürlüğüne giderek şerhin kaldırılmasını birlikte talep etmesi.
- Boşanma Kararının Kesinleşmesi: Boşanma davası sonuçlanıp karar kesinleştiğinde, aile konutu niteliği ortadan kalkar ve şerh kaldırılabilir.
- Yeni Bir Aile Konutu Belirlenmesi: Eşler yeni bir konutu aile konutu olarak belirlerse, eski konut üzerindeki şerh, yine eşlerin talebiyle kaldırılabilir.
- Mahkeme Kararı: Aile konutunun bu niteliğini kaybettiğine dair bir mahkeme kararı alınması durumunda şerh kaldırılır.
- Eşlerden Birinin Vefatı: Eşlerden birinin vefat etmesiyle evlilik birliği sona erdiğinden, şerh kendiliğinden hükümsüz kalır ve mirasçılar tarafından kaldırılması talep edilebilir.
Sıkça Sorulan Sorular
Eşim rızam olmadan aile konutumuzu satabilir mi?
Eğer tapu eşinizin üzerindeyse ve tapuda aile konutu şerhi yoksa, eşiniz rızanız olmadan evi satabilir. Ancak aile konutu şerhi konulduğunda, sizin izniniz olmadan satış, devir veya ipotek mümkün değildir.
Tapuya aile konutu şerhi koydurma adımları ve gerekli belgeler nelerdir?
Aile konutu şerhi koydurmak için öncelikle ikametgah belgesi, evlilik cüzdanı ve tapu senedi ile Tapu Müdürlüğü’ne şahsen başvurmanız gerekir. Tapu Müdürlüğü gerekli incelemeyi yaparak şerhi tapuya işler.
Aile konutu şerhi ne işe yarar ve hangi durumlarda etkili olur?
Aile konutu şerhi, tapu kime ait olursa olsun, diğer eşin izni olmadan evin satılmasını, devredilmesini veya üzerinde ipotek gibi bir hak tesis edilmesini engeller. Bu sayede eşlerin ortak yaşam alanları korunur ve rızaları dışında mülk üzerinde işlem yapılamaz.
Yasal Uyarı: Bu blog yazısı genel bilgilendirme amaçlı olup, hukuki tavsiye niteliği taşımaz. Özel durumlarınız için mutlaka bir avukata danışınız.
- Bu içeriği beğendiyseniz, yorum bırakmayı ve paylaşmayı unutmayın!
- E-posta bültenimize kaydolarak benzer içeriklerden haberdar olun.
- Konu ile ilgili sorularınız için bizimle iletişime geçin!
- Bu sitede yayımlanan yazıların tamamı veya bir kısmı, Çakır Lex Hukuk Bürosu’nun yazılı izni olmaksızın kopyalanamaz, çoğaltılamaz, yayımlanamaz veya dağıtılamaz. İzinsiz kullanım halinde ilgili kişi veya kurumlar hakkında tüm yasal haklarımızı kullanacağımızı bildiririz.
