Nafaka Türleri ve Nafaka Artırım Davası

Boşanma kararı sonrası hayatın yeniden düzenlenmesinde nafaka önemli bir rol oynar. Türk Medeni Kanunu’nda düzenlenen nafaka, ekonomik olarak zor duruma düşecek eşi veya çocukların bakımını güvence altına almayı hedefler. Bu yazımızda, yoksulluk nafakası ve iştirak nafakası şartlarını detaylandıracak, nafaka hesaplama kriterlerine değinecek ve en önemlisi, değişen koşullar altında nafaka artırım davasının nasıl açılacağını anlatacağız.

Nafaka Nedir? Türk Medeni Kanunu’nda Yeri

Nafaka, kelime anlamı olarak geçimlik demektir. Hukuken ise, bir kimsenin geçindirmekle yükümlü olduğu kişilere mahkeme kararıyla ödediği aylıktır. Boşanma davaları bağlamında nafaka, Türk Medeni Kanunu’nda (TMK) özel olarak düzenlenmiştir. Temel amacı, boşanma nedeniyle tarafların veya çocukların mağduriyet yaşamasını önlemektir. Aile Hukuku ve Boşanma Davaları kategorimizde bu konudaki diğer yazılarımıza da göz atabilirsiniz.

Boşanma Sonrası Nafaka Türleri Nelerdir?

Boşanma sonucunda veya dava sırasında hükmedilebilecek başlıca iki tür nafaka vardır:

1. Yoksulluk Nafakası: Şartları ve Özellikleri

Yoksulluk nafakası, boşanma yüzünden yoksulluğa düşecek olan, kusuru daha ağır olmayan eşe ödenen nafakadır. Amacı, eşin boşanma sonrası asgari yaşam standardını sürdürebilmesidir.

• Kimler Talep Edebilir?
  • Boşanmada kusuru diğer eşten daha ağır olmayan taraf.
  • Boşanma nedeniyle yoksulluğa düşecek olan taraf.
• Yoksulluk Nafakası Şartları:
  • Talepte bulunan eşin kusurunun daha ağır olmaması gerekir.
  • Boşanma nedeniyle yoksulluğa düşme tehlikesi bulunmalıdır. Yargıtay kararlarına göre asgari ücret ve altında gelire sahip olmak genellikle yoksulluk karinesidir.
  • Nafaka talebinde bulunulması gerekir, hakim resen karar vermez.
• Süresi: Kural olarak süresizdir. Ancak belirli durumlarda (aşağıda belirteceğiz) kaldırılabilir.
• Hesaplanması: Nafaka hesaplama aşamasında hakim; eşlerin ekonomik durumu, yaşam standartları, ihtiyaçları ve paranın alım gücünü dikkate alır.

2. İştirak Nafakası (Çocuk Nafakası): Şartları ve Kapsamı

İştirak nafakası, ergin olmayan çocuğun (veya eğitimine devam eden ergin çocuğun) bakım, eğitim, sağlık gibi giderlerine velayeti almayan ebeveynin mali gücü oranında katılmasıdır.

• Amacı: Çocuğun menfaatini korumak ve ihtiyaçlarını karşılamaktır.
• Kim Öder? Velayeti kendisine verilmeyen ebeveyn öder. Ortak velayet durumunda bile çocuğun fiilen yanında kalmadığı ebeveynin katılımı istenebilir.
• İştirak Nafakası Şartları:
  • Çocuğun velayetinin bir tarafa verilmiş olması.
  • Diğer ebeveynin mali gücünün bulunması.
  • Çocuğun bakım ve eğitim giderleri için nafakaya ihtiyacı olması.
• Süresi: Kural olarak çocuk 18 yaşını doldurana kadar devam eder. Ancak, çocuk eğitimine devam ediyorsa, eğitim hayatı sona erene kadar nafaka ödenmesine devam edilebilir (Yardım Nafakası olarak). Çocuk velayeti ve ilgili konular için Çocuk Velayeti Davası yazımıza bakabilirsiniz.
• Hesaplanması: Çocuğun yaşı, eğitim durumu, sağlık giderleri, sosyal ihtiyaçları ve ebeveynlerin ekonomik durumları nafaka hesaplama sırasında göz önünde bulundurulur.

Nafaka Miktarı Nasıl Belirlenir? (Nafaka Hesaplama)

Nafaka miktarının belirlenmesinde hakim geniş bir takdir yetkisine sahiptir. Ancak bu yetki sınırsız değildir ve belirli kriterlere dayanır:

• Tarafların Ekonomik ve Sosyal Durumları: Gelirleri, mal varlıkları, yaşam standartları.
• Paranın Alım Gücü: Enflasyon ve hayat pahalılığı.
• Nafaka Alanın İhtiyaçları: Yaş, sağlık durumu, yaşam giderleri (kira, fatura vb.). Çocuk için ise yaş, okul masrafları, özel ihtiyaçlar.
• Nafaka Yükümlüsünün Mali Gücü: Ödeme kapasitesi.
• Hakkaniyet İlkesi: Belirlenen miktarın adil olması.

Tarafların mahkemeye gelir belgeleri, mal varlığı dökümleri, harcama belgeleri gibi deliller sunması, hakimin doğru bir nafaka hesaplama yapması için kritik öneme sahiptir.

Değişen Koşullar ve Nafaka Artırım Davası

Zamanla ekonomik koşullar (enflasyon), tarafların yaşam standartları veya çocuğun ihtiyaçları değişebilir. Başlangıçta belirlenen nafaka miktarı yetersiz kalabilir. Bu durumda, nafaka alacaklısı taraf nafaka artırım davası açma hakkına sahiptir.

• Artırım Sebepleri Neler Olabilir?
  • Yüksek enflasyon nedeniyle paranın alım gücünün düşmesi.
  • Çocuğun büyümesi, okul masraflarının artması, özel ihtiyaçların doğması.
  • Nafaka alacaklısının ekonomik durumunun kötüleşmesi (iş kaybı, hastalık vb.).
  • Nafaka borçlusunun gelirinde önemli bir artış olması.

Nafaka Artırım Davası Nasıl Açılır? Adım Adım Süreç

Nafaka artırım davası, mevcut nafakanın günün koşullarına uyarlanmasını sağlayan önemli bir hukuki yoldur. İşte süreç:

1. Yetkili Mahkeme

Nafaka artırım davası, nafaka alacaklısının yerleşim yerindeki Aile Mahkemesi‘nde açılır. Eğer o yerde Aile Mahkemesi yoksa, Asliye Hukuk Mahkemesi (Aile Mahkemesi sıfatıyla) görevlidir.

2. Dava Dilekçesi Hazırlama

Dava, bir dilekçe ile açılır. Dilekçede aşağıdaki bilgiler yer almalıdır:

• Daha önce nafakaya hükmedilen mahkeme kararının bilgileri (mahkeme adı, esas/karar numarası).
• Nafaka miktarının artırılmasını gerektiren sebepler (enflasyon, artan ihtiyaçlar vb.) detaylıca açıklanmalıdır.
• Talep edilen yeni nafaka miktarı belirtilmelidir.
• Artış talebini destekleyen deliller (örneğin TÜİK enflasyon verileri, okul masraf belgeleri, sağlık raporları vb.) sıralanmalıdır.

3. Gerekli Belgeler ve Deliller

Dilekçeye ek olarak mahkemeye sunulması gereken belgeler şunlardır:

• Nafakaya hükmedilen ilk mahkeme kararı.
• Tarafların güncel gelir durumunu gösteren belgeler (maaş bordrosu, vergi levhası vb.).
• Çocuğun veya nafaka alacaklısının artan ihtiyaçlarını gösteren belgeler (okul kayıtları, faturalar, sağlık harcamaları).
• Enflasyon oranlarını gösteren resmi veriler (TÜİK).

4. Dava Süreci ve Mahkemenin Değerlendirmesi

• Dilekçe ve ekleri mahkemeye sunulur, harçlar ödenir.
• Mahkeme, karşı tarafa dilekçeyi tebliğ eder ve cevap süresi verir.
• Tarafların ekonomik durumları araştırılır (SGK, Tapu, Banka kayıtları vb.).
• Gerekirse duruşmalar yapılır, tanıklar dinlenir.
• Mahkeme, sunulan delilleri, tarafların durumunu ve hakkaniyeti göz önünde bulundurarak nafaka miktarının artırılıp artırılmayacağına ve ne kadar artırılacağına karar verir. Bu süreçler hakkında genel bilgi için Medeni Hukuk ve Uygulamaları sayfamıza bakabilirsiniz.

Nafakanın Azaltılması veya Kaldırılması Mümkün mü?

Evet, tıpkı artırım gibi nafakanın azaltılması veya tamamen kaldırılması da mümkündür. Bunun için de dava açılması gerekir. Başlıca sebepler şunlardır:

• Yoksulluk Nafakası İçin: Alacaklının evlenmeden fiilen evli gibi yaşaması, yoksulluğunun ortadan kalkması, haysiyetsiz hayat sürmesi, yeniden evlenmesi.
• İştirak Nafakası İçin: Çocuğun ergin olması (eğitimi devam etmiyorsa)
• Her İkisi İçin: Nafaka yükümlüsünün mali gücünün önemli ölçüde ve kalıcı olarak azalması.

Sıkça Sorulan Sorular (SSS)

Sonuç: Nafaka Haklarınızı Bilin ve Koruyun

Nafaka, boşanmanın mali sonuçlarından en önemlisidir. Yoksulluk nafakası ve iştirak nafakası şartlarını bilmek, nafaka hesaplama kriterlerini anlamak ve gerektiğinde nafaka artırım davası açma hakkınız olduğunu öğrenmek, haklarınızı korumanız açısından kritiktir. Değişen ekonomik koşullar ve ihtiyaçlar karşısında nafakanın güncellenmesi yasal bir haktır. Bu süreçlerde bir avukattan destek almak, doğru adımları atmanızı ve hak kaybı yaşamanızı önleyecektir.

Nafaka ile ilgili temel düzenlemeler 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nda yer almaktadır. Kanunun güncel metnine Mevzuat Bilgi Sistemi üzerinden ulaşabilirsiniz.

Yasal Uyarı: Bu blog yazısı genel bilgilendirme amaçlı olup, hukuki tavsiye niteliği taşımaz. Özel durumlarınız için mutlaka bir avukata danışınız.

• Bu içeriği beğendiyseniz, yorum bırakmayı ve paylaşmayı unutmayın!
• E-posta bültenimize kaydolarak benzer içeriklerden haberdar olun.
• Konu ile ilgili sorularınız için bizimle iletişime geçin!
• Bu sitede yayımlanan yazıların tamamı veya bir kısmı, Çakır Lex Hukuk Bürosu’nun yazılı izni olmaksızın kopyalanamaz, çoğaltılamaz, yayımlanamaz veya dağıtılamaz. İzinsiz kullanım halinde ilgili kişi veya kurumlar hakkında tüm yasal haklarımızı kullanacağımızı bildiririz.

---

---

İLETİŞİME GEÇİN

BİR RANDEVU AYARLAYIN

RANDEVU AL